/ Choroby Sromu /

Dysplazja sromu

Epizodycznie występujące zapalenia sromu i pochwy u dziecka przed pokwitaniem są częstym problemem, zazwyczaj nie powodują dolegliwości i ustępują samoistnie. Najczęściej przyczyną upławów jest nadmierny wzrost bakterii, które stanowią prawidłową florę pochwową.

Gdy zapalenie utrzymuje się ponad 3 tygodnie lub dziecko ma wyprzenia czy dolegliwości, należy pobrać wymaz z przedsionka pochwy i leczyć zgodnie z antybiogramem, szczególnie gdy przyczyną są bakterie swoiste: Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus lub Haemophilus influenzae. Dziewczynki przed pokwitaniem nie mają drożdżycy pochwy i sromu; wyjątek stanowi pieluszkowe zapalenie skóry. Pediatra powinien być zaangażowany w diagnostykę i leczenie zapalenia pochwy i sromu u dziewcząt przed pokwitaniem. Przy wystąpieniu nawrotowych czy krwistych upławów należy się zgłosić do
ginekologa.

Główne tezy:

  • Zapalenia pochwy przed okresem pokwitania są zazwyczaj spowodowane nadmiernym wzrostem bakterii saprofitycznych, bardzo często upławy nie dają dolegliwości i samoistnie ulegają wyleczeniu bez interwencji farmakologicznej. 
  • Infekcje wywołane przez bakterie swoiste Streptococcus pyogenes (gr. A), Staphylococcus aureus i Haemophilus influenzae (Tabela 1) wymagają leczenia. 

Objawy i obraz kliniczny:

Zapalenia pochwy i sromu u dziewcząt przed pokwitaniem występują u 62-92% dziewcząt przed pokwitaniem. Rodzice zgłaszają się do lekarza z dziewczynką, u której występują upławy, wyprzenia w postaci krostek i rumienia na sromie, z towarzyszącymi dolegliwościami, prawdziwymi czy domniemanymi, na które dziecko się uskarża. Upławy mogą mieć różny charakter, dlatego należy określić ich:
– obfitość: niewielkie lub bardzo obfite
– kolor: śluzowe czy białawe, zielonkawe czy krwiste – ropno-krwiste, rdzawe lub kakaowe;
– zapach: bezwonne lub złowonne – cuchnące, kałowe, kwaśne.

Czasem matka przynosi bieliznę dziecka do pokazania.
Najbardziej typowe dla dzieci upławy to:
1) obfite, zielone, złowonne upławy, najczęściej o etiologii Escherichia coli;
2) ropne z wyprzeniami na sromie, o etiologii swoistej, bakteryjnej;
3) podbarwione krwiście, często długo utrzymujące się lub uporczywie nawracające,
pomimo leczenia antybiotykiem, wskazujące na obecność ciała obcego w pochwie;
4) białawe lub śluzowe u dziewcząt w wieku 9 lat i starszych, które raczej są wydzieliną związaną z pokwitaniem, nawet na 2 lata przed menarche, czyli pierwszą miesiączką. Fluor pubertalis to jeden z pierwszych objawów pokwitania.

Zasadniczą przyczyną upławów u dzieci przed pokwitaniem jest infekcja bakteryjna. Powodem jest nadmierny wzrost bakterii prawidłowo kolonizujących pochwę, najczęściej pałeczki okrężnicy (Escherichia coli), czyli bakterii nieswoistych; rzadziej zapalenie powodują bakterie, które nie stanowią zwykłej flory pochwowej (bakterie swoiste). Zapalenia swoiste to przeważnie zakażenie paciorkowcem gr. A (Streptococcus pyogenes); zazwyczaj wymagają leczenia. Bywają przyczyną dolegliwości odczuwanych przez dziecko i zmian zapalnych na sromie. Na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego raczej trudno określić rodzaj infekcji bakteryjnej, aczkolwiek infekcje nieswoiste najczęściej nie są dla dziecka uciążliwe, mimo obfitych upławów. 

Ważną cechą jest czas utrzymywania się upławów. Jeśli jeden epizod trwa powyżej trzech tygodni, wymaga diagnostyki 6 . Najczęściej jednak są to pojedyncze, nawracające epizody upławów, utrzymujące się kilka-kilkanaście dni, ustępujące samoistnie, niepowodujące dolegliwości. Zazwyczaj nie wymagają diagnostyki i leczenia, niczym dziecku nie grożą. Podczas badania fizykalnego srom najczęściej nie wykazuje objawów zapalenia, nawet przy
obfitych upławach (E. coli). Mogą jednak występować wyprzenia, zaczerwienienie, rzadko nadżerki i przeczosy, czasami masywne złuszczanie naskórka.
Upławom, nawet z widocznym podrażnieniem sromu, najczęściej nie towarzyszą dolegliwości.

U ogólnie zdrowych dzieci przed pokwitaniem, które już nie są zawijane w pieluchy, nie występują infekcje grzybicze (drożdżakowe) na sromie i w pochwie 1,3,7 . Inaczej bywa u dziewcząt pokwitających i kobiet dorosłych, gdzie zapalenie drożdżakowe jest najczęstszą przyczyną upławów. Infekcja grzybicza (drożdżakowi) powoduje świąd i pieczenie sromu.

W obserwacji autorek, dolegliwości związane z obecnością upławów często wynikają z domniemania rodziców. Matki znają uczucie upławów, świądu i pieczenia z własnego doświadczenia, gdzie najczęściej przyczynę stanowią infekcje drożdżakowe. Dopytują się wielokrotnie dziecka, czy boli je wejście do pochwy. Na niespokojne pytania dziecko często odpowiada twierdząco, a wygląd sromu i upławów jest jednoznacznym potwierdzeniem. Jeśli dziecko nie chce pozwolić na oglądanie i czynności pielęgnacyjne czy leczenie miejscowe sromu, matka dziecka jest przekonana o znacznych dolegliwościach.
Dolegliwości mogą jednak towarzyszyć zapalnym upławom (62-92%), szczególnie przy występowaniu infekcji swoistych. Objawem jest zaczerwienienie sromu i ból (74-82%), świąd (45-58%), pieczenie, kłucie w okolicy wejścia do pochwy oraz objawy dyzuryczne (19%). Jeżeli dziecko skarży się na zatrzymanie moczu lub objawy dyzuryczne (pieczenie czy kłucie przy mikcji), należy przeprowadzić diagnostykę układu moczowego, ponieważ jednoczasowo może mieć miejsce infekcja dróg moczowych.

Czynniki sprzyjające zapaleniom u dziewcząt przed pokwitaniem

  • bliskość sromu i odbytu;
  • status hormonalny: brak estrogenów, warunkujący obojętne pH (6,5-7,5) w pochwie;
  • słabo wykształcone wargi sromowe mniejsze, które w niewielkim stopniu chronią przedsionek pochwy;
  • niski fałd błony dziewiczej, niezamykający wejścia do pochwy;
  • niedokładna higiena osobista – dziewczynki w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym same dbają o higienę, często dochodzi do zanieczyszczenia wejścia do pochwy stolcem (jako podstawowa przyczyna upławów);
  • zapalenia dróg oddechowych, które są kolejnym, częstym powodem upławów, zapalenia pochwy patogenami swoistymi dla infekcji nosa i gardła (Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus oraz Haemophilus influenzae). 

Upławy u dzieci:

Pochwa i srom dziecka nie są jałowe. Występuje szerokie spektrum bakterii tlenowych i beztlenowych, stanowiących prawidłowe środowisko pochwy. Badając jakościowo środowisko pochwy u dziecka (wymaz z przedsionka pochwy) trudno jednoznacznie ocenić, czy określona bakteria jest saprofitem, czy też jej nadmierny wzrost jest przyczyną zapalenia pochwy4. Z pomocą przychodzi półilościowa ocena (wzrost skąpy, liczne lub bardzo liczne bakterie; +/+++) w wyniku laboratoryjnym. 

Nadmierny wzrost flory saprofitycznej, przede wszystkim bakterii kałowych, takich jak E. coli i Enterococcus faecalis, powoduje tzw. nieswoiste zapalenia pochwy i sromu. Zazwyczaj nie są one powodem odczuwania dolegliwości (prócz upławów) i samoistnie ustępują w ciągu 3 tygodni. 

Odrębną grupę zapaleń u dziewczynek przed pokwitaniem stanowi tzw. flora swoista, czyli bakterie, które nie bytują w pochwie; w takim przypadku dziecko zazwyczaj wymaga leczenia. Należą do nich: Streptococcus pyogenes (gr. A), Staphylococcus aureus i Haemophilus influenzae, (Tabela 1). Czasem etiologia jest mieszana. Grzyby (najczęściej drożdże z rodzaju Candida) jednoznacznie stanowią patogenną (swoistą) florę w pochwie u dzieci przed pokwitaniem1,3,4,7, co jednak zdarza się bardzo rzadko.

Ważne jest, aby laboratorium precyzyjnie określiło rodzaj (nie tylko gatunek) bakterii, przy czym wystarczy wykonać wymaz w kierunku bakterii tlenowych jako infekcja Streptococcus sp. i Staphylococcus sp.). Streptococcus albus (gronkowiec biały) występuje w pochwie i na sromie również u zdrowych, bezobjawowych dziewczynek, podczas gdy Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) zawsze będzie patogenem, ponieważ nie jest obecny u zdrowych dzieci.

Obecność drobnoustrojów przenoszonych drogą płciową, wykrytych na sromie u dziecka: Chlamydia trachomatis oraz Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki), podobnie jak rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis) jest dowodem nadużycia seksualnego, świadczy o kontakcie z narządami płciowymi dorosłej, zainfekowanej osoby. Bakterie te (oraz pierwotniak T. vaginalis) nie są wykrywane w wymazach tlenowych, hodowane są na specjalnych podłożach lub wykrywane w odrębnych tzw. szybkich testach (ang. quick test). U noworodków mogą być nosicielstwem nabytym przy porodzie od matki. 

Należy jednoznacznie podkreślić, że dzieci przed pokwitaniem nie chorują na grzybicę (drożdżycę) sromu i pochwy. Nie ma zatem uzasadnienia stosowanie kremu o działaniu przeciwdrożdżakowym ani też podawanie azoli doustnie (clotrimazol, flukonazol). Od ogólnej zasady, że „dzieci nie mają drożdżycy pochwy i sromu”, istnieją jednak pewne wyjątki: pieluszkowe zapalenie skóry, przewlekła (lub nawrotowa) antybiotykoterapia, cukrzyca i immunosupresja u dziecka. Etiologia grzybicza występuje zaledwie u 3-4% dzieci z zapaleniem sromu i pochwy. Gdy dziewczynka zaczyna pokwitać, wraz z estrogenizacją środowiska pochwy, może mieć grzybicze upławy, świąd i pieczenie sromu. 

Pieluszkowe zapalenie skóry niemowlęcia (ang. diaper dermatitis), w najczęstszej postaci spowodowane przez rodzaj Candida, ma typowy obraz rumienia w pachwinach i okolicy międzypośladkowej dziecka, o grudkowej powierzchni, z satelitarnymi krostami. Leczenie miejscowe przeciwdrożdżakowe jest postępowaniem z wyboru. Podstawowe znaczenie w przypadku wystąpienia i w prewencji zmian skórnych u niemowląt ma również odpowiednia pielęgnacja dziecka, którą można określić akronimem ABCDE9

  • Aair, pozwolić dziecku chodzić bez pieluchy jak najczęściej, aby „pupa” oddychała;
  • Bbarierr, używać emolientów, dla ochrony i nawilżenia skóry;
  • C clean, dbać o higienę okolicy pieluszkowej;
  • Ddisposable diapers, w przypadku nasilenia objawów zmian skórnych stosować pieluchy jednorazowe zamiast pieluch wielokrotnego użytku;
  • Eeducate, informować, jak zapobiegać kolejnym nawrotom.

Bywa, że dziecko zgłasza się z uporczywymi ropno-krwistymi upławami, często bez dolegliwości. Przykładem takiej sytuacji jest przypadek dziewczynki l.6 (B.W.), która została skierowana na konsultację ginekologiczną przez urologa w diagnostyce nietrzymania moczu. Matka była przekonana, że tak obfite, utrzymujące się od roku upławy to krwisty mocz. Srom był nieco zaczerwieniony. W kolejnym etapie dziecko zostało skierowane do szpitala z podejrzeniem ciała obcego w pochwie. W znieczuleniu ogólnym został ewakuowany z pochwy dziecka bucik lalki Barbie. Warto wspomnieć, że buciki lalki Barbie są jednym z najczęstszych ciał obcych (oprócz papieru toaletowego) usuwanych z pochwy dzieci. Po usunięciu ciała obcego wszelkie upławy ustąpiły

Dziewczynki w okresie pokwitania (od ok. 9 roku życia, rzadko wcześniej) mogą zgłaszać upławy, albo nawet częściej to matka zauważa na bieliźnie dziecka wydzielinę (żółtawą lub zaschniętą, wyglądającą jak szary krochmal). Dziewczyna nie ma dolegliwości w okolicy wejścia do pochwy, ale wydzielina pochwowa bywa obfita. To wydzielina pokwitaniowa (łac. fluor pubertalis, ang. physiologic leukorrhea), będąca jednym z pierwszych objawów zbliżającej się menarche (pierwszej miesiączki). Średni wiek pierwszej miesiączki przypada na 12 lat i 8 miesięcy. Zatem już 2-3 lata wcześniej mogą się zacząć upławy. Diagnoza opiera się na oglądaniu wejścia do pochwy i ocenie wydzieliny na sromie. U współpracującej pacjentki można pozyskać wydzielinę do oceny mikroskopowej (szpatułką lub pęsetą pobrać wydzielinę z przedsionka pochwy). Po przykryciu preparatu szkiełkiem nakrywkowym znalezienie powyżej 10 leukocytów wpw. sugeruje jednak wydzielinę zapalną. Alternatywę stanowi pobranie wymazu z przedsionka pochwy do badania bakteriologicznego (flora fizjologiczna potwierdza rozpoznanie fluor pubertalis). Najczęściej jednak wystarcza badanie przedmiotowe.

Różnicowanie dolegliwości ze sromu bez upławów:

Rumień i wykwity 

Najczęstszą przyczyną zaczerwienienia sromu jest podrażnienie (ang. irritant vulvitis) przez czynniki zewnętrzne: ucisk i otarcie np. podczas jazdy na rowerze, przez uciskającą bieliznę czy legginsy. Kolejnym powodem są czynniki drażniące: mydła i płyny do higieny intymnej, płyny do kąpieli w pianie, chusteczki nawilżane do higieny intymnej, proszki do prania. Nasiadówki w mocnym roztworze rumianku, aloesu czy korze dębu mogą także podrażniać srom. Rumień i dyskomfort z nim związany raczej szybko ustępują i wymagana jest tylko eliminacja czynnika sprawczego oraz stosowanie emolientów na srom (np. parafina w maści, olej spożywczy czy oliwa, olej lniany, palmowy itp.). Zaczerwieniony srom z białawo-kremową wydzieliną w fałdach jest najczęściej mylnie diagnozowany jako drożdżyca pochwy i sromu10

Z drugiej strony, czynniki takie jak zaniedbania higieniczne, zaleganie stolca, ocieranie brudnej bielizny powodują podrażnienia, szczególnie w okolicy odbytu. Bywa, że córka spędza weekend u ojca (rodzice nie mieszkają razem), po czym zaniepokojona matka przyprowadza dziecko na konsultację z podejrzeniem molestowania, ponieważ dziewczynka ma zaczerwieniony srom czy okolicę odbytu i zgłasza dolegliwości. Taki objaw nie może być wystarczającym dowodem nadużycia seksualnego. 

Zaburzenia w oddawaniu moczu (bezwiedne nietrzymanie moczu, kropelkowy wyciek) mogą być przyczyną podrażnień na sromie i moczenia bielizny, co bywa interpretowane jako upławy.

Rzadką przyczynę zmian skóry sromu u dziewczynki przed pokwitaniem stanowi liszaj twardzinowy i zanikowy (łac. lichen sclerosus et atrophicans), choroba skóry sromu o nieznanej etiologii (immunologiczna, zaburzenie trofiki skóry). Dziewczynka może odczuwać świąd i ból sromu. Typowym objawem jest zbielenie skóry, nadżerki, mogą być obecne wybroczyny po jeździe na rowerze lub konno.

Upławy, które nierzadko pojawiają się u tych dzieci, powinny być leczone odrębnie, podobnie jak infekcje u dzieci w tej samej grupie wiekowej.

Bolesne pęcherzyki na sromie i w okolicy odbytu, pośladków, zasychające w strup, są najczęściej objawem ospy wietrznej i należy poszukać wykwitów w innych okolicach (także na skórze owłosionej głowy). Jeśli jest to wyłączna okolica występowania wykwitów, należy je różnicować z opryszczką narządów płciowych typu 2 (HSV t. 2), która przemawia za wykorzystaniem seksualnym dziecka. Dla potwierdzenia niezbędna jest ocena przeciwciał anty HSV typu 2 w klasie IgM (nawet u małych dzieci przeciwciała w tej klasie nie pochodzą od matki). W różnicowaniu należy także uwzględnić egzemę, zmiany łojotokowe i łuszczycę

Świąd i ból sromu

Jeśli zgłasza się dziecko ze świądem czy bólem sromu, bez upławów (chociaż matka może obserwować brudzenie się bielizny i podawać upławy), nie można zapomnieć o przyczynie w postaci owsików. Można je zobaczyć w okolicy odbytu lub zalecić test z taśmą klejącą, przyklejoną rano w okolicy odbytu dziecka, następnie na szkiełko mikroskopowe, które należy zanieść do laboratorium. Jednakże test często wypada fałszywie ujemnie. Niektórzy badacze2 zalecają, aby dziecku mającemu powyżej 2 lat podać jedną dawkę mebendazolu (1 tabletka po 100 mg), a następnie zmienić mu pościel i piżamę. Jest to metoda znana jako diagnosis ex iuvantibus, czyli diagnozowanie z wyników leczenia. Jeśli nastąpiła poprawa, leczenie należy powtórzyć po 3 tygodniach i zalecić lek innym domownikom

Nierzadko po poradę przychodzi zaniepokojona matka czy ojciec, podając, że małe dziecko boli srom. Po zebraniu szczegółowego wywiadu okazuje się, że dziecko się masturbuje (w pewnym momencie, po powtarzanych ruchach bądź napinaniu ud lub pośladków, dziecko nieruchomieje). Opiekunowie przypuszczają, że dziecku coś dolega, skoro wkłada rękę do majtek, jest niespokojne. Często pytane, przyznaje, że boli. Należałoby wówczas uspokoić rodziców informacją, że najczęściej jest to sposób dziecka na zmniejszanie napięcia i lęku, nie ma związku z erotyką. 

Ostatnią, całkiem pokaźną grupę w różnicowaniu stanów zapalnych sromu i pochwy stanowią dziewczynki, które rzeczywiście uskarżają się na ból, kłucie, pieczenie czy świąd sromu. Zazwyczaj ta dolegliwość trwa miesiącami, czasem latami, dzieci przechodzą wnikliwą diagnostykę urologiczną, obrazową, wielokrotnie są leczone antybiotykiem, mają pobierane wymazy ze sromu, posiewy moczu i wszystko jest w normie. A dziecko nie pozwoli się dotknąć do sromu, nie chce nakładać bielizny, nosić spodni. Bez przerwy „wyciąga sobie majtki z pupy”. Im dłużej to trwa, tym bardziej rodzice i lekarze są poirytowani zgłaszanymi dolegliwościami. Nierzadko te dziewczynki mają również problemy urologiczne (nawracające infekcje lub dysurię, moczenie nocne lub zatrzymania moczu) lub gastryczne: zaparcia, szczelinę odbytu, bóle brzucha. Dolegliwości bólowe sromu należy u tych dzieci określić jako wulwodynię.

Przyczyną tej choroby często jest dysfunkcja mięśni dna miednicy pod postacią podwyższonego napięcia (przewlekły skurcz mięśni). Autorki pracy zajmują się w swojej praktyce dorosłymi pacjentkami z przewlekłym bólem urogenitalnym, rehabilitując u nich także mięśnie dna miednicy. Wydaje się jednak, że z dziećmi nikt nie potrafi pracować w ten sposób. Pozostaje zmniejszanie napięcia i redukcja stresu. Kluczowe znaczenie ma wyjaśnienie rodzicom pochodzenia dolegliwości. 

W diagnostyce zmian na sromie należy uwzględnić zlep warg sromowych, który nie powoduje dolegliwości u dziecka. Sklejenie warg sromowych mniejszych nie jest przyczyną infekcji dróg moczowych (chociaż częściej współistnieje z bezobjawową bakteriurią, co może być czynnikiem sprzyjającym tworzeniu się zlepu) i zazwyczaj nie wymaga leczenia, w niczym dziecku nie zagraża. Wargi sromowe rozdzielają się samoistnie, gdy dziewczynka zaczyna pokwitać10. Zapalenie pochwy i sromu u dziecka ze zlepem jest bardzo rzadkim obrazem.

Postępowanie w przypadku zapalenia pochwy i sromu

 

1. Wywiad: 

  • infekcja górnych dróg oddechowych w ostatnich tygodniach, co może sugerować infekcję swoistą (Streptococcus pyogenes, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus);
  • leczenie antybiotykiem lub immunosupresja u dziecka;
  • czas trwania upławów, towarzyszące dolegliwości

2. Badanie: ocena sromu, okolicy odbytu, wydzieliny (obfitość, wygląd, zapach) na sromie lub na bieliźnie dziecka.

Dziewczynkę można obejrzeć na leżance lub (u mniejszych dzieci) poprosić, aby matka ułożyła dziecko na swoich kolanach, przodem do lekarza, przytrzymując rozchylone kolana dziecka, uda przylegające do brzucha. Ważne jest dobre źródło światła. Należy delikatnie rozchylić wargi sromowe przesuwając lekko skórę warg sromowych większych ku pachwinom i nieco ku dołowi. Nie mówmy: „nie będzie bolało”, ponieważ dopiero wtedy nasuniemy dziecku i matce podejrzenie, że może boleć. Współpracujące dziecko można poprosić, żeby wykonało kilka wdechów i wydechów (robiąc „duży i mały brzuszek”) przy rozchylonych nogach, co czasem pozwoli na ewakuację wydzieliny z pochwy, tak że będzie ona widoczna na sromie. Po rozchyleniu warg sromowych u dziewczynki przed pokwitaniem przedsionek pochwy jest i powinien być bardziej czerwony (z powodu braku estrogenów jajnikowych) niż u kobiety czy dziewczyny miesiączkującej.

3. Pobranie wymazu ze sromu: wymaz należy pobrać dotykając delikatnie śluzówki przedsionka pochwy, najlepiej w miejscu widocznej wydzieliny. Nie należy wsuwać wymazówki do pochwy, bo jest to nieprzyjemne dla dziewczynki. Dziecko trzeba uprzedzić, że dotkniemy watką, ale niekoniecznie pokazywać wymazówkę, żeby się nie przestraszyło.

4. Po badaniu:

  • dziecko należy pochwalić, że było dzielne i mądre;
  • trzeba zaznaczyć, że nikt oprócz mamy czy lekarza nie może dotykać i oglądać „pupy”.

5. Informacja o zasadach higieny sromu u dziewczynki

  • obmywanie sromu samą wodą, bez detergentów (mydeł, płynów do higieny intymnej, płynów z pianą do kąpieli, chusteczek higienicznych nawilżanych), w sytuacji wyprzeń stosujemy emolienty na skórę sromu. Gdy dziecko odczuwa ból, pieczenie, świąd sromu z podrażnieniami i wyprzeniami, można zastosować na skórę 0,5% krem z hydrokortyzonem lub maść przeciwbakteryjną (np. z muciprocyną), nie dłużej niż przez 10 dni. Nie stosujemy kremów przeciwgrzybicznych (często bywa stosowany krem z clotrimazolem);
  • „trening w toalecie” polega na tym, że należy dokładnie wycierać pupę od przodu do tyłu i wyrzucać papier do toalety, aby nie zanieczyszczać stolcem wejścia do pochwy;
  • bielizna powinna być przewiewna, jasna (ciemny barwnik powoduje podrażnienia), bawełniana, spodnie czy legginsy nieuciskające sromu;
  • nie należy spać w majtkach.

W sytuacji upławów utrzymujących się ponad 3 tygodnie, dolegliwości i wyprzeń u dziecka lub po uzyskaniu w wyniku wymazu Streptococcus pyogenes włączamy leczenie doustne antybiotykiem na podstawie antybiogramu (najczęściej wystarcza amoksycylina, niekiedy z kwasem klawulanowym). Kurację należy utrzymać przez 5 dni, chociaż literatura wskazuje na konieczność 10-dniowej kuracji, przy czym terapia może być wyłącznie miejscowa (metronidazol czy klindamycyna)6, czego nie potwierdza praktyka autorek doniesienia. W przypadku wyhodowania Haemophilus lub Staphylococcus aureus leczenie zazwyczaj powinno być włączone, niemniej można odstąpić od antybiotykoterapii, gdy upławy i zapalenie mają charakter samoograniczający. 

Pediatra/lekarz rodzinny jest pierwszym lekarzem, do którego przychodzi matka zaniepokojona upławami czy podrażnieniem sromu u dziewczynki przed pokwitaniem. Jeśli dziecko zaczyna miesiączkować, opiekunowie szukają konsultacji ginekologicznej. 

Do zapamiętania

  • Dzieci przed pokwitaniem często mają upławy, które nie dają dolegliwości i same się kończą.
  • Najczęstszą przyczyną zapalenia pochwy i sromu u dziecka przed pokwitaniem jest nadmierny wzrost bakterii saprofitycznych (zapalenie nieswoiste).
  • Leczenia wymaga infekcja bakteriami swoistymi: Streptococcus pyogenes (gr. A), Staphylococcus aureus i Haemophilus influenzae.
  • Dzieci nie mają drożdżyc w pochwie i na sromie.

Adres do korespondencji:

dr n. med. Ewa Baszak-Radomańska, Gabinety Terpa 

20-333 Lublin, ul. Pogodna 34, gabinety@terpa.eu 

 Autorstwo manuskryptu:

Ewa Baszak-Radomańska A, C, E, F, G 

Jadwiga Wańczyk B, C, E, G

Piśmiennictwo

  1. Hayes L, Creighton SM. Prepubertal vaginal discharge. The Obscetrician & Gynaecologist 2007;9:159-163.
  2. Sticker T, Navratil F, Sennhauser FH. Vulvovaginits in prebubertal girls. Arch Dis Child 2003;88:324-326. 
  3. Baszak E, Paszkowski T, Jarząbek A. Ginekologia wieku rozwojowego. W: Paszkowski T (red.). Wybrane zagadnienia z ginekologii i położnictwa w praktyce lekarza rodzinnego. Lublin, Wydawnictwo Czelej 2005;63-74. 
  4. Joishy M, Ashtekar CS, Jain A i wsp. 2005. Do we need to treat vulvovaginitis in prepubertal girls? BMJ 2005;330:186-188.
  5. Jasper JM. Vulvovaginitis in the prepubertal child. Clinical Pediatric Emergency Medicine 2009;10:10-13.
  6.  Laufer MR, Emans SJ. Vulvovaginal complaints in the prepubertal child. Updated Jan 08, 2014; www.uptodate.com.
  7. Simpson RC, Murphy R. Choroby skóry sromu u dziewczynek. Ginekologia i położnictwo 2015;4:59-71.
  8. Stamatas GNTierney NK. Diaper dermatitis: etiology, manifestations, prevention, and management. Pediatr Dermatol 2014;31:1-7. 
  9. Horii KA, Prossick TA. Diaper rash in infants and children (Beyond the Basics). Updated July 25, 2015; www.uptodate.com.
  10. Adams J. Genital Complaints in Prepubertal Girls. http://emedicine.medscape.com/article/954024-overview; Updated: Mar 06, 2014. 
  11. Romero PRodríguez EMuñoz M i wsp. Voiding dysfunction: another etiology of vulvovaginitis in young girls. J Pediatr Adolesc Gynecol 2011;24:189-191.
  12. Clare CAYeh J. Vulvodynia in adolescence: childhood vulvar pain syndromes. J Pediatr Adolesc Gynecol 2011;24:110-115.